Η μαζική έλευση στην Ευρώπη προσφύγων κυρίως από τη Συρία και μαζί μεταναστών χωρίς νόμιμα έγγραφα από διάφορες χώρες, επηρεάζει έντονα τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και την εσωτερική πολιτική κατάσταση σε όλες σχεδόν τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θέτει σε δοκιμασία τη Συνθήκη Σένγκεν και τους κανόνες του Δουβλίνου, όπως επίσης, αναδεικνύει τα όρια και τις ανεπάρκειες της εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας της Ευρώπης, αλλά και των αντίστοιχων εθνικών πολιτικών των κρατών-μελών της Ε.Ε.
Οι αποτρόπαιες επιθέσεις στο Παρίσι από την εξτρεμιστική οργάνωση ISIS, οι οποίες έλαβαν χώρα τη στιγμή που συνεχιζόταν η απεγνωσμένη προσπάθεια εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών να προσεγγίσουν ευρωπαϊκά εδάφη, επιβεβαίωσαν με τον χειρότερο τρόπο τις ανησυχίες των Ευρωπαίων ηγετών, σχετικά με την προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. Η ισχυρή πιθανότητα αξιοποίησης των μεταναστευτικών ροών από τρομοκρατικές οργανώσεις, και κυρίως το ISIS, με στόχο την είσοδο στο ευρωπαϊκό έδαφος, διχάζει τα κράτη-μέλη και οδηγεί την ΕΕ σε μεταβολή των αρχικών θέσεών της επί του μεταναστευτικού. Ακολούθως, διάχυτος είναι ο φόβος ότι οι τρομοκρατικές επιθέσεις θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις σε μια σειρά τομέων, με κυριότερους την ενίσχυση ακροδεξιών και ξενοφοβικών κομμάτων στην Ευρώπη, τον ενδεχόμενο περιορισμό των προσωπικών ελευθεριών και δικαιωμάτων, καθώς και τη συντηρητικοποίηση της ευρωπαϊκής πολιτικής της Ένωσης.
Περαιτέρω, και με δεδομένο ότι η απόφαση για επιμερισμό των βαρών υλοποιείται με αργούς ρυθμούς και απροθυμία, το ενδεχόμενο εγκλωβισμού σημαντικού μέρους αυτών στη Βαλκανική είναι εξαιρετικά υψηλό. Την ίδια στιγμή, η άνοδος ευρωσκεπτικιστικών και αντιευρωπαϊκών κομμάτων (από τη Γαλλία μέχρι την Πολωνία και από τη Σουηδία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Δανία μέχρι την Ιταλία), διαφορετικών μεταξύ τους ιδεολογικών αποχρώσεων και εν πολλοίς αντιφατικών απόψεων, αλλά με κοινό παρονομαστή και βασικό πρόσημο τον λαϊκισμό και την ξενοφοβία, προκαλεί έντονη ανησυχία. Η κρίση με το ευρώ και η ραγδαία αύξηση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών έχουν ενισχύσει φυγόκεντρες δυνάμεις στο εσωτερικό της Ένωσης και ταυτόχρονα απειλούν τους βασικούς πυλώνες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Ο σημαντικότερος και μακροπρόθεσμος στόχος της διεθνούς και ευρωπαϊκής πολιτικής για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών παραμένει η αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης στις πηγές της. Χωρίς την επίλυση των μεγάλων κρίσεων και συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική δεν μπορεί να αναμένεται αποτελεσματική αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης και των μεταναστευτικών ροών. Με εξαίρεση την Τυνησία, ο απολογισμός της Αραβικής Άνοιξης είναι απογοητευτικός. Αίγυπτος και Μπαχρέιν, οπισθοδρόμησαν σε μια χειρότερη κατάσταση πραγμάτων, Λιβύη και Υεμένη βρίσκονται στο έλεος αλληλοσπαρασσόμενων φατριών, ενώ η Συρία βρίσκεται στο χείλος της διάλυσης, ύστερα από πέντε χρόνια εμφυλίου πολέμου που έχει στοιχίσει πάνω από 250.000 νεκρούς, 4 εκατ. Πρόσφυγες και 7,5 εκατ. εκτοπισμένους, σε συνολικό πληθυσμό 23 εκατ.
Στον δισεπίλυτο γρίφο του προσφυγικού έρχεται να προστεθεί η γιγάντωση του «Ισλαμικού Κράτους». Οι αποτρόπαιες επιθέσεις στο Παρίσι από την εξτρεμιστική οργάνωση ISIS επανέφεραν μνήμες των πληγμάτων σε Νέα Υόρκη, Ουάσινγκτον, Μαδρίτη και Λονδίνο, και ταυτόχρονα, αποτέλεσαν, ψυχολογικά και πολιτικά, το ευρωπαϊκό ισοδύναμο της αμερικανικής 11ης Σεπτεμβρίου. Η προσπάθεια δημιουργίας εδαφικής επικράτειας του «Ισλαμικού Κράτους», μετατοπίζει την απειλή από τον χώρο απλώς και μόνο της διεθνούς αντιδυτικής τρομοκρατίας της Αλ Κάιντα, μεταβάλλοντας ποιοτικά τη φυσιογνωμία και τη δυναμική της νέας απειλής. Η ισλαμική εξτρεμιστικής οργάνωση (ISIS), εκμεταλλευόμενη τη σύγκρουση στη Συρία και την ένταση μεταξύ των διαφόρων θρησκευτικών ομάδων στο Ιράκ, δημιουργεί νέα δεδομένα στη Μέση Ανατολή καθώς απειλεί να αναδιαμορφώσει εκ νέου το χάρτη της περιοχής με τη δημιουργία ισλαμικών χαλιφάτων, σε μια στρατηγική περιοχή που συνορεύει με την Ιορδανία, τον Λίβανο και την Τουρκία, και είναι επικίνδυνα κοντά στο Ισραήλ. Την ίδια στιγμή, οι πρόσφατες επιθέσεις στο Παρίσι, επιβεβαίωσαν τον κίνδυνο επέκτασης της εν λόγω απειλής και στον δυτικό κόσμο. Η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να αποδεχθεί μοιρολατρικά τον εγκλωβισμό της σε έναν κύκλο βίας σε ατομικό, κρατικό ή συστημικό επίπεδο, αντίθετα θα πρέπει να αναζητήσει τρόπους αντιμετώπισης του ισλαμικού φονταμενταλισμού και της τρομοκρατίας, σε συνεργασία με το μετριοπαθές Ισλάμ και μέσα από ένα κανονιστικό πλαίσιο, ικανό να προσφέρει ασφάλεια και ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή και κατ’ επέκταση διεθνώς. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η συντριβή του «Ισλαμικού Κράτους» σα πεδία των μαχών είναι προϋπόθεση sine qua non για την αντιμετώπιση του ISIS. Από την άλλη πλευρά, η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να περιοριστεί, όσο αναγκαίο και αν είναι αυτό, απλώς και μόνο σε μια στρατιωτική απάντηση. Αντίθετα, απαιτείται ένα πλέγμα κοινωνικοοικονομικών και πολιτικών μέτρων δράσης, κάτι το οποίο ακολούθως προϋποθέτει τη δέσμευση ενός μεγάλου και ενιαίου μετώπου αντίδρασης, για την ανοικοδόμηση της περιοχής και το σχήμα της επόμενης ημέρας.
Η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα σε ένα σταυροδρόμι: Μεταξύ μιας ηπείρου στην οποία θα μας χωρίζουν πάλι σύνορα και εθνοκεντρικοί εγωισμοί από τη μία, και από την άλλη μιας ηπείρου η οποία κατορθώνει να βρει από κοινού απαντήσεις στα προβλήματά της: με μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου, με τον κοινό αγώνα κατά των βαθύτερων αιτίων της προσφυγικής κρίσης. Ακριβώς αυτό είναι το πεδίο όπου πρέπει να αναδειχθεί το πολιτικό, αλλά και ουσιαστικά νομικό θέμα της αρχής της αλληλεγγύης για την κατανομή των ευθυνών στην ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, απαιτείται η λήψη μιας σειράς βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων για την αποτελεσματικότερη διαχείριση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών πάνω στη βάση των δύο αλληλένδετων αρχών της ευθύνης και της αλληλεγγύης, όπως είναι:
1) η αναθεώρηση των προβλέψεων για εξέταση των αιτημάτων ασύλου από τη χώρα πρώτης εισόδου (Κανονισμός Δουβλίνο)
2) η δημιουργία hot spots στα κράτη πρώτης γραμμής, όπως η Ιορδανία, ο Λίβανος και η Τουρκία,
3) η καθιέρωση μηχανισμού υποχρεωτικής ανακατανομής στο εσωτερικό της Ε.Ε. τόσο αναγνωρισμένων προσφύγων όσο και αιτούντων άσυλο με δίκαιο και αναλογικό τρόπο,
4) η ενίσχυση της Frontex και η μετεξέλιξή της σε ένα κοινό λιμενικό σύστημα, σε μία ευρωπαϊκή υπηρεσία προστασίας των συνόρων,
5) η θέσπιση Ευρωπαϊκού Ασύλου ώστε οι αλλοδαποί να ζητούν άσυλο από την Ε.Ε. συνολικά και να κατανέμονται αναλογικά στα κράτη μέλη,
6) η ενίσχυση του εθελοντικού επαναπατρισμού παράτυπων οικονομικών μεταναστών σε συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης και την Ε.Ε,
7) η παροχή αναπτυξιακής βοήθειας στις χώρες προέλευσης υπό την προϋπόθεση ότι θα πρέπει να δέχονται πίσω τους πολίτες τους που δεν γίνονται δεκτοί στην Ε.Ε.,
8) η ανάπτυξη νόμιμων εναλλακτικών οδών για την αναζήτηση της προστασίας στην Ευρώπη. Η κατεύθυνση είναι πλέον γνωστή.
Απαιτούνται, ωστόσο, τολμηρές ριζοσπαστικές κινήσεις που να στέκονται στο ύψος των περιστάσεων. Η Ε.Ε. δεν αποτελεί για τις πολιτικές ηγεσίες και τα κόμματα κρεμάστρα για τις ευθύνες τους, ούτε οι πολίτες τα εξιλαστήρια θύματα της ατολμίας τους. Μένει να κριθεί εάν μπροστά σε αυτές τις ιστορικές ευθύνες οι ευρωπαϊκές ηγεσίες θα κάνουν πράξη την περίφημη ρήση του πατέρα της Ε.Ε. Jean Monnet «Δεν είμαι αισιόδοξος. Αποφασισμένος είμαι…».
http://dia-kosmos.blogspot.gr/