Παραπληροφόρηση, χειραγώγηση της κοινής γνώμης, λαϊκισμός.
Στην πολιτιστική διπλωματία, τα soft politics που τα τελευταία χρόνια εκτός από τη συντήρηση των σχέσεων εξωτερικής πολιτικής αλλά και τη συντήρηση αυτού που ονομάζουμε «παγκόσμιο διάλογο», τείνουν να αντικαταστήσουν μέρος της άσκησης γεωπολιτικής, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις αντίστοιχης ιστορικής «σημειολογίας».
Αν δίπλα σ’ αυτή την εικόνα των σημερινών ταραχών, προσθέσω για παράδειγμα την εικόνα από πίνακα του 1300, που απεικονίζει τις αγριότητες των Καταλονών στα Ελληνικά και Βυζαντινά εδάφη, που δημιούργησαν το υπέδαφος για την Τουρκική κατοχή, ενδεχομένως η αντίληψή σας ή ο βαθμός συμπάθειάς σας για την Καταλονία ν’ αλλάξει ιστορικά. Αν αντίστοιχα σας αναφέρω ότι η σημερινή πολιτική ηγεσία της περιοχής της Καταλανίας με πρωτοβουλία του Κάρλες Ντουάρτε επέδειξε αυξημένη πολιτισμική ανθρωπιστική και ιστορική ευαισθησία, χρηματοδοτώντας το 2004 την αναστήλωση της Μονής Βατοπαιδίου προσδοκώντας με αυτή την χειρονομία να εξιλεωθεί 700 χρόνια μετά για τις ανήκουστες καταστροφές που προκάλεσαν στον Ελλαδικό χώρο και στο Άγιο Όρος οι πρόγονοι τους, ενδεχομένως να σας δώσω άλλη μια γωνία των γεγονότων και να το δείτε αλλιώς.
Το ολίσθημα από το ρεαλισμό στο λαϊκισμό ή την επικίνδυνη προπαγάνδα είναι πια μια εικόνα δρόμος. Γι αυτό και ο τρόπος διαχείρισης της πληροφορίας και της εικόνας στην εποχή του διαδικτύου ενέχει κοινωνική και πολιτική ευθύνη και πρέπει σε τέτοιες εποχές να είμαστε διπλά προσεκτικοί και υποψιασμένοι όταν αναφερόμαστε σε κρίσιμα γεγονότα. Το μεγαλύτερο σοκ στις μέρες μας είναι η αλήθεια και η νηφαλιότητα μέσα στον καταιγισμό της πληροφορίας. Ίσως αυτά αποτελούν και τα πραγματικά υπερ-όπλα της γενιάς μας σε μια Ευρώπη που αλλάζει.
(*) Η Δέσποινα Πρίνια www.despinaprinia.com είναι Διεθνολόγος και Καθηγήτρια Πολιτιστικής Διπλωματίας του Κρατικού Πανεπιστημίου του Στρασβούργου και του SCG-Université de Strasbourg https://scg.edu.gr/diethneis-sxeseis/
http://dia-kosmos.blogspot.gr/
Το δημοψήφισμα στην Καταλονία προκάλεσε ανάμεικτα συναισθήματα- συμπάθειας και οργής, σε μια κοινωνία που καταναλώνει άκριτα εικόνες και παρά την άγνοιά της, προχωρά σε εύκολα συμπεράσματα. Στην εποχή των fake news, τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται. Η διεθνολόγος, κυρία Δέσποινα Πρίνια , μίλησε στο Modern Diplomacy για τα πρόσφατα γεγονότα.
Στη διάρκεια του Καταλονικού Δημοψηφίσματος εικόνες βίας έκαναν το γύρο του διαδικτύου που πάγωσαν την Ευρώπη. Σαν διεθνολόγος με ειδικότητα στην πολιτιστική διπλωματία εσείς πως θα το ερμηνεύατε; Βιώνει η Ευρώπη μια διάσπαση;
Ευχαριστώ για την ερώτηση. Το θέμα της Καταλονίας είναι μια περίπλοκη εξίσωση με πολλά επίπεδα. Καταρχήν σε πολιτικό και θεσμικό επίπεδο δεν μπορούμε να το συγκρίνουμε με παρόμοια αποσχιστικά ή αυτονομιστικά κινήματα στην Ευρώπη, όπως π.χ. το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας της Σκωτίας. Όταν εξετάζουμε τόσο σοβαρά και βίαια γεγονότα, έχουμε καταρχήν πάντα στο μυαλό μας τη θεσμική ή μη νομιμοποίησή τους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση τόσο το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος όσο και το δημοψήφισμα καθεαυτό δεν είχαν τη νομιμοποίηση από το Ανώτατο Δικαστήριο της Ισπανίας. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο λοιπόν δεν υπάρχει καταρχήν πολιτική νομιμοποίηση. Η ιστορία της Ενωμένης Ευρώπης και η Ένωση ας θυμίσουμε ότι ξεκίνησε μετά το β’ παγκόσμιο πόλεμο καταρχήν ως ένωση δυνάμεων της καθημαγμένης από το φασισμό Ευρώπης, με στόχο να μην ξαναζήσει ποτέ ξανά το φόβο της βίας, της απολυταρχίας και ενός παράλογου πολέμου. Η Ένωση λοιπόν ξεκίνησε καταρχήν ως διπλωματική ένωση, για να εξελιχθεί στη συνέχεια ως οικονομική και εμπορική συμμαχία της Ενωμένης Ευρώπης. Όπως και στο Δημοψήφισμα της Σκωτίας προ Brexit, στην Ισπανία της οικονομικής κρίσης, μια περιοχή που συγκεντρώνει το 30/100 των παραγωγικών πηγών της χώρας (όπως και η Σκωτία) είναι όπως αντιλαμβάνεστε και Ευρωπαϊκή υπόθεση.
Το δεύτερο επίπεδο είναι το κομμάτι της βίας και μάλιστα σε μια ταραγμένη για την Ευρώπη στιγμή, όπου οι τρομοκρατικές επιθέσεις και τα χτυπήματα κατά πολιτών της Ευρώπης έχουν διαταράξει ότι νομίζαμε πως γνωρίζουμε για την ασφάλεια. Οι προτεραιότητες είναι σαφώς διαφορετικές και επικίνδυνα εθνικιστικά κινήματα βρίσκουν πολιτικό έδαφος, ενώ το τέλος της μέρας βρίσκει την Ευρώπη πιο διαιρεμένη από ποτέ. Η βία δημιουργεί βία και είναι πλέον σαφής η ανάγκη μιας κοινής πολιτικής άμυνας της Ευρώπης. Μια δύσκολη εξίσωση, όπως ίσως παρατηρήσατε στις πρόσφατες Γερμανικές εκλογές αλλά και στη μετά Brexit εποχή στη Βρετανία. Τα γεγονότα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται. Όλα αυτά συνδέονται όπως αντιλαμβάνεστε.
Σαν σημειολόγος των γεγονότων, δώστε μου τη δική σας εκδοχή για την «εικόνα» αυτή
Στην εποχή της πληροφορίας και της εικόνας, όπου perception is reality, βιώνουμε δυστυχώς και τον πολιτικό λόγο και την εικόνα στην εποχή του Post truth. Αυτό που συνηθίσαμε να λέμε fake news. Αυτό είναι μια virtual βία, που καταλήγει πραγματική, αφού είναι μερικές φορές κατασκευασμένη από ψευδείς και «χειραγωγημένες» εικόνες. Δυστυχώς το ζούμε και στη χώρα μας τα τελευταία δύο χρόνια, με στόχο τη χειραγώγηση τόσο της κοινής γνώμης όσο και της ενημέρωσης. Αυτό είναι ένα πολύ επικίνδυνο σύνδρομο, που αγγίζει συνταγματικές ελευθερίες και Ευρωπαϊκά κεκτημένα. Προτού λοιπόν βιαστεί να βγάλει κανείς βιαστικά συμπεράσματα, ας αναζητήσει την αλήθεια των στοιχείων στις ειδήσεις.
Στη διάρκεια του Καταλονικού Δημοψηφίσματος εικόνες βίας έκαναν το γύρο του διαδικτύου που πάγωσαν την Ευρώπη. Σαν διεθνολόγος με ειδικότητα στην πολιτιστική διπλωματία εσείς πως θα το ερμηνεύατε; Βιώνει η Ευρώπη μια διάσπαση;
Ευχαριστώ για την ερώτηση. Το θέμα της Καταλονίας είναι μια περίπλοκη εξίσωση με πολλά επίπεδα. Καταρχήν σε πολιτικό και θεσμικό επίπεδο δεν μπορούμε να το συγκρίνουμε με παρόμοια αποσχιστικά ή αυτονομιστικά κινήματα στην Ευρώπη, όπως π.χ. το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας της Σκωτίας. Όταν εξετάζουμε τόσο σοβαρά και βίαια γεγονότα, έχουμε καταρχήν πάντα στο μυαλό μας τη θεσμική ή μη νομιμοποίησή τους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση τόσο το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος όσο και το δημοψήφισμα καθεαυτό δεν είχαν τη νομιμοποίηση από το Ανώτατο Δικαστήριο της Ισπανίας. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο λοιπόν δεν υπάρχει καταρχήν πολιτική νομιμοποίηση. Η ιστορία της Ενωμένης Ευρώπης και η Ένωση ας θυμίσουμε ότι ξεκίνησε μετά το β’ παγκόσμιο πόλεμο καταρχήν ως ένωση δυνάμεων της καθημαγμένης από το φασισμό Ευρώπης, με στόχο να μην ξαναζήσει ποτέ ξανά το φόβο της βίας, της απολυταρχίας και ενός παράλογου πολέμου. Η Ένωση λοιπόν ξεκίνησε καταρχήν ως διπλωματική ένωση, για να εξελιχθεί στη συνέχεια ως οικονομική και εμπορική συμμαχία της Ενωμένης Ευρώπης. Όπως και στο Δημοψήφισμα της Σκωτίας προ Brexit, στην Ισπανία της οικονομικής κρίσης, μια περιοχή που συγκεντρώνει το 30/100 των παραγωγικών πηγών της χώρας (όπως και η Σκωτία) είναι όπως αντιλαμβάνεστε και Ευρωπαϊκή υπόθεση.
Το δεύτερο επίπεδο είναι το κομμάτι της βίας και μάλιστα σε μια ταραγμένη για την Ευρώπη στιγμή, όπου οι τρομοκρατικές επιθέσεις και τα χτυπήματα κατά πολιτών της Ευρώπης έχουν διαταράξει ότι νομίζαμε πως γνωρίζουμε για την ασφάλεια. Οι προτεραιότητες είναι σαφώς διαφορετικές και επικίνδυνα εθνικιστικά κινήματα βρίσκουν πολιτικό έδαφος, ενώ το τέλος της μέρας βρίσκει την Ευρώπη πιο διαιρεμένη από ποτέ. Η βία δημιουργεί βία και είναι πλέον σαφής η ανάγκη μιας κοινής πολιτικής άμυνας της Ευρώπης. Μια δύσκολη εξίσωση, όπως ίσως παρατηρήσατε στις πρόσφατες Γερμανικές εκλογές αλλά και στη μετά Brexit εποχή στη Βρετανία. Τα γεγονότα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται. Όλα αυτά συνδέονται όπως αντιλαμβάνεστε.
Σαν σημειολόγος των γεγονότων, δώστε μου τη δική σας εκδοχή για την «εικόνα» αυτή
Στην εποχή της πληροφορίας και της εικόνας, όπου perception is reality, βιώνουμε δυστυχώς και τον πολιτικό λόγο και την εικόνα στην εποχή του Post truth. Αυτό που συνηθίσαμε να λέμε fake news. Αυτό είναι μια virtual βία, που καταλήγει πραγματική, αφού είναι μερικές φορές κατασκευασμένη από ψευδείς και «χειραγωγημένες» εικόνες. Δυστυχώς το ζούμε και στη χώρα μας τα τελευταία δύο χρόνια, με στόχο τη χειραγώγηση τόσο της κοινής γνώμης όσο και της ενημέρωσης. Αυτό είναι ένα πολύ επικίνδυνο σύνδρομο, που αγγίζει συνταγματικές ελευθερίες και Ευρωπαϊκά κεκτημένα. Προτού λοιπόν βιαστεί να βγάλει κανείς βιαστικά συμπεράσματα, ας αναζητήσει την αλήθεια των στοιχείων στις ειδήσεις.
Στην περίπτωση της Καταλονίας για παράδειγμα, στις συγκρούσεις μεταξύ ΜΑΤ και υποστηρικτών της ανεξαρτησίας μερικές σκηνές βίας που κυκλοφόρησαν ευρέως στα κοινωνικά δίκτυα τις τελευταίες μέρες είναι «χειραγωγημένες» εικόνες που έχουν υποστεί επεξεργασία λόγου είτε είναι ετεροχρονισμένες…
Για παράδειγμα, ένα βίντεο που μοιράστηκε χιλιάδες φορές στο Twitter δείχνει ότι η αστυνομία επιτέθηκε σε πολλά άτομα στο δρόμο, συμπεριλαμβανομένου ενός νεαρού άνδρα και μιας νεαρής γυναίκας.
Για παράδειγμα, ένα βίντεο που μοιράστηκε χιλιάδες φορές στο Twitter δείχνει ότι η αστυνομία επιτέθηκε σε πολλά άτομα στο δρόμο, συμπεριλαμβανομένου ενός νεαρού άνδρα και μιας νεαρής γυναίκας.
Οι εικόνες αυτές δεν έχουν καμία σχέση με την ψηφοφορία που διεξήχθη την Κυριακή 1 Οκτωβρίου 2017.
Στην πραγματικότητα χρονολογούνται από τις 14 Νοεμβρίου 2012, κατά τη διάρκεια διαδήλωσης κατά της λιτότητας στην Ταραγόνα (Καταλονία), όπου οι συμμετέχοντες απωθήθηκαν από την περιφερειακή αστυνομία της Καταλονίας.
Στην πολιτιστική διπλωματία, τα soft politics που τα τελευταία χρόνια εκτός από τη συντήρηση των σχέσεων εξωτερικής πολιτικής αλλά και τη συντήρηση αυτού που ονομάζουμε «παγκόσμιο διάλογο», τείνουν να αντικαταστήσουν μέρος της άσκησης γεωπολιτικής, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις αντίστοιχης ιστορικής «σημειολογίας».
Αν δίπλα σ’ αυτή την εικόνα των σημερινών ταραχών, προσθέσω για παράδειγμα την εικόνα από πίνακα του 1300, που απεικονίζει τις αγριότητες των Καταλονών στα Ελληνικά και Βυζαντινά εδάφη, που δημιούργησαν το υπέδαφος για την Τουρκική κατοχή, ενδεχομένως η αντίληψή σας ή ο βαθμός συμπάθειάς σας για την Καταλονία ν’ αλλάξει ιστορικά. Αν αντίστοιχα σας αναφέρω ότι η σημερινή πολιτική ηγεσία της περιοχής της Καταλανίας με πρωτοβουλία του Κάρλες Ντουάρτε επέδειξε αυξημένη πολιτισμική ανθρωπιστική και ιστορική ευαισθησία, χρηματοδοτώντας το 2004 την αναστήλωση της Μονής Βατοπαιδίου προσδοκώντας με αυτή την χειρονομία να εξιλεωθεί 700 χρόνια μετά για τις ανήκουστες καταστροφές που προκάλεσαν στον Ελλαδικό χώρο και στο Άγιο Όρος οι πρόγονοι τους, ενδεχομένως να σας δώσω άλλη μια γωνία των γεγονότων και να το δείτε αλλιώς.
Το ολίσθημα από το ρεαλισμό στο λαϊκισμό ή την επικίνδυνη προπαγάνδα είναι πια μια εικόνα δρόμος. Γι αυτό και ο τρόπος διαχείρισης της πληροφορίας και της εικόνας στην εποχή του διαδικτύου ενέχει κοινωνική και πολιτική ευθύνη και πρέπει σε τέτοιες εποχές να είμαστε διπλά προσεκτικοί και υποψιασμένοι όταν αναφερόμαστε σε κρίσιμα γεγονότα. Το μεγαλύτερο σοκ στις μέρες μας είναι η αλήθεια και η νηφαλιότητα μέσα στον καταιγισμό της πληροφορίας. Ίσως αυτά αποτελούν και τα πραγματικά υπερ-όπλα της γενιάς μας σε μια Ευρώπη που αλλάζει.
(*) Η Δέσποινα Πρίνια www.despinaprinia.com είναι Διεθνολόγος και Καθηγήτρια Πολιτιστικής Διπλωματίας του Κρατικού Πανεπιστημίου του Στρασβούργου και του SCG-Université de Strasbourg https://scg.edu.gr/diethneis-sxeseis/
http://dia-kosmos.blogspot.gr/
Comments