ΥΠΑΡΚΤΟΣ ΑΡΙΣΤΕΡΟ-ΣΟΥΡΓΕΛΟ-ΑΓΡΑΜΜΑΤΟΠΛΗΚΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ: Το ψυχολογικό σύνδρομο κατά της αριστείας
Του ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ
Προσπαθώ να θυμηθώ πώς συμπεριφερόμουν στην ηλικία των φοιτητών που εισέβαλαν στο γραφείο της καθηγήτριας Ψυχολογίας του Αριστοτελείου απαιτώντας την αναβαθμολόγηση των γραπτών όσων είχαν αποτύχει.
Σημειωτέον ότι δεν υπήρξα άριστος ούτε ως μαθητής ούτε ως φοιτητής. Μάλλον μέτριος με εκλάμψεις αριστείας όποτε κάποιο μάθημα κέντριζε το ενδιαφέρον μου. Αδιαφορούσα για τους βαθμούς, φρόντιζα όμως πάντα να ανταποκρίνομαι στις απαιτήσεις της φοιτητικής αξιοπρέπειας. Μία από τις τραυματικές εμπειρίες μου ήταν η προφορική εξέταση που είχα περάσει σε προπτυχιακό μάθημα για τον «Πρίγκιπα του Χόμπουργκ» του Χάινριχ φον Κλάιστ. Δεν είχα παρακολουθήσει τη διδασκαλία και το πέρασα στην εξεταστική του Σεπτεμβρίου. Ο καθηγητής με υποδέχθηκε στο γραφείο του και το πρώτο πράγμα που πρόσεξα ήταν το μικρό κόκκινο παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής στο πέτο του. Ηταν ένας στεγνός τυπικός Γάλλος, που περιφρονεί ό,τι δεν είναι σαν κι αυτόν. Με άφησε να αναπτύξω τις θέσεις μου για το έργο. Ηταν ο καιρός που διάβαζα Φουκώ και είχα στηρίξει την ανάλυσή μου στον Φουκώ. Οταν τέλειωσα, χωρίς να με διακόψει ούτε στιγμή, με το ίδιο ύφος μού ανακοίνωσε: «Κύριε, δεν μπορώ να σας μάθω σε μισή ώρα ό,τι δεν διδαχθήκατε έναν ολόκληρο χρόνο που δεν παρακολουθούσατε τα μαθήματά μου». Εβαλα την ουρά κάτω απ’ τα σκέλια και απεχώρησα. Τελικά το μάθημα το πέρασα, αφού ήταν διπλό. Το άλλο μισό ήταν για τον Ιβ Μπονφουά, όπου πήρα βαθμό αρκετά ψηλό για να ισοσκελίσω την απώλεια από τον Κλάιστ. Δεν σκέφτηκα ούτε να διαπραγματευθώ ούτε να διαμαρτυρηθώ.
Και αναρωτιέμαι ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στον εαυτό μου της δεκαετίας του εβδομήντα και στους σημερινούς φοιτητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης.
Δεν είναι η απόσταση ανάμεσα στο Παρίσι και στη Θεσσαλονίκη. Εξάλλου, τότε σπούδαζα στη Nanterre από όπου ξεκίνησε ο Μάης του ’68. Ναι, ο Μάης του ’68, με τους χρησμούς του Λοξία που όρισαν τη μοίρα της γενιάς μου. «Η μοίρα σου είναι να σκοτώσεις τον πατέρα σου». Τα υπόλοιπα έπονται. «Απαγορεύεται το απαγορεύεται». «Οχι στον πατριαρχικό πολιτισμό». Ολ’ αυτά, και πολλά άλλα ακόμη, πέντε δεκαετίες μετά, αφού έχουν αποτύχει ως πολιτικές προτάσεις, έχουν μεταλλαχθεί σε ψυχολογικό σύνδρομο.
Το επεισόδιο στο Αριστοτέλειο με θύμα την καθηγήτρια Ψυχολογίας δεν είναι πολιτικό γεγονός. Είναι ο ψυχολογικός σπασμός μιας κοινότητας ατόμων. Μια κοινωνική ασθένεια την οποία η καθ’ ημάς Αριστερά προσπαθεί να τη μεταλλάξει σε πολιτική πρακτική. Τα παιδιά που κατέλαβαν το γραφείο της καθηγήτριας Ψυχολογίας πίστευαν ότι παρεμβαίνουν στην πολιτική ζωή της χώρας. Αφού η αριστεία είναι στίγμα κοινωνικής διάκρισης, τότε το αντίθετό της σηματοδοτεί την κοινωνική δικαιοσύνη.
Το ερώτημα είναι για ποιον λόγο η σημερινή Αριστερά έχει ταυτίσει την κοινωνική της πρακτική με την αντιπαλότητα απέναντι στην αριστεία.
Καμία σχέση με την παράδοση της αριστερής σκέψης, που αντιμετώπιζε την αριστεία ως προϋπόθεση των κοινωνικών αγώνων. Το προλεταριάτο κατά Μαρξ ήταν οι άριστοι της βιομηχανικής κοινωνίας. Αυτοί παρήγαν την υπεραξία που την καρπωνόταν το κεφάλαιο. Το προλεταριάτο δεν υπάρχει πια. Είναι ένα ιστορικό κειμήλιο. Προσπαθεί να το αξιοποιήσει η σημερινή Αριστερά, όχι μόνον η δική μας, μετουσιώνοντάς το στους μετανάστες και στης γης τους κολασμένους. Οι οποίοι, όμως, δεν έχουν καμία σχέση με την παραγωγή οικονομικής ή κοινωνικής αξίας.
Γιατί αντιπαλεύονται την αριστεία; Παραγνωρίζοντας ότι η αριστεία είναι η εκδοχή της εν δυνάμει πραγματικότητας. Διά της αριστείας η πραγματικότητα μπορεί να απελευθερωθεί από τις δουλείες της.
Τα παιδιά που απαιτούσαν καλύτερο βαθμό απ’ ό,τι άξιζαν, στην πραγματικότητα πάλευαν για την υποδούλωση στις συνθήκες ενός πανεπιστημίου καταδικασμένου να παράγει διπλώματα αντί για γνώση.
Και αν ήσαν φοιτητές Ιατρικής ή υποψήφιοι πολιτικοί μηχανικοί;
Δεν αρκεί η πανεπιστημιακή αστυνομία –αν και όποτε λειτουργήσει– για να προστατεύσει την καθηγήτρια, ή μάλλον την αξιοπρέπεια του ιδρύματος. Για να γεννηθούν αυτές οι ομάδες χρειάστηκαν δεκαετίες ψυχολογικής υποστήριξης.
Η αντιπαλότητα απέναντι στην αριστεία δεν είναι πολιτικό ζήτημα. Είναι καθαρά ψυχολογικό σύνδρομο, από το οποίο η ελληνική κοινωνία πρέπει να θεραπευθεί.
Comments