100 χρόνια από τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας!...Μνήμες και μαρτυρίες!...
Τιμώντας την 19η Μαίου, την ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τα τραγικά ιστορικά συμβάντα, το Sputnik ξετυλίγει τη ζωντανή ιστορική παράδοση, με άξιους συνεχιστές της.
Ένας αιώνας συμπληρώνεται σήμερα από την έναρξη της τελικής φάσης της γενοκτονίας των Ποντίων. Στις 19 Μαΐου 1919 γράφτηκαν οι πιο μαύρες σελίδες στην ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού. Ο Μουσταφά Κεμάλ, ο πατέρας του τουρκικού Έθνους, αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα για να ξεκινήσει το τελευταίο και πιο άγριο στάδιο της Ποντιακής Γενοκτονίας.
Υπολογίζεται ότι από το 1916 που ξεκίνησε η γενοκτονία έως τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, από τους 697.000 Έλληνες που ζούσαν στον Πόντο, έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 350.000 άνθρωποι.
Πρωτεργάτες οι Νεότουρκοι, που καταδίωξαν τους Πόντιους σε πόλεις και χωριά, εξορίες και φυλακές, καθώς και στα τάγματα εργασίας στα οποία τους εξανάγκασαν να ενταχθούν.
Για να μπορέσουμε να έρθουμε πιο κοντά σε εκείνη τη σκοτεινή εποχή, το Sputnik ζήτησε από τον ντοκιμαντερίστα Νίκο Ασλανίδη να μας αφηγηθεί μια σειρά ποντιακών μαρτυριών που κατέγραψε στη δημοσιογραφική του πορεία.
Το πρόσφατο ντοκιμαντέρ του που φέρει τον τίτλο «Η μπάντα», βασίζεται στην αυτοβιογραφία του Γιάννη Παπαδόπουλου, που ήταν μέλος της μπάντας του Δήμου Κερασούντας. Την περίοδο της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, η μπάντα αυτή «επιστρατεύτηκε» και έπαιζε εμβατήρια κατά τη διάρκεια των επιθέσεων. «Οι Τούρκοι σκότωναν τους Έλληνες με τη μουσική συνοδεία της ορχήστρας, οι οποίοι έπαιζαν υπό την απειλή όπλου. Την αποτελούσαν 13 Έλληνες και τρεις Τούρκοι, οι οποίοι στο τέλος σφαγιάστηκαν. Ο μόνος που επέζησε ήταν ο Γιάννης Παπαδόπουλος που αφηγήθηκε αυτήν την ιστορία» επισημαίνει ο Νίκος Ασλανίδης.
Το ντοκιμαντέρ του θα προβληθεί το προσεχές διάστημα σε Γερμανία και Σουηδία, ενώ σημειώνει ότι θα φτάσει σε όλη τη Ρωσία, με ρωσικό υποτιτλισμό που επιμελήθηκε το φιλανθρωπικό ίδρυμα Ιβάν Σαββίδη.
«Έναν αιώνα μετά τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, ζούμε μια δεύτερη Γενοκτονία. Τη Γενοκτονία της… μνήμης. Το τραγικό είναι ότι όσο ζούσαν οι επιζώντες (πρόσφυγες της πρώτης γενιάς) κανείς δεν τολμούσε να αμφισβητήσει τη Γενοκτονία. Μετά από 100 χρόνια -και ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των επιζώντων έφυγε από τη ζωή- εμφανίστηκαν οι αρνητές της Γενοκτονίας όχι μόνο στην Τουρκία αλλά και επί… ελληνικού εδάφους. Αν αυτές οι φωνές ακούγονται σήμερα τι θα γίνει άραγε στα επόμενα 100 χρόνια; Τότε όχι μόνο δεν θα υπάρχουν αυτόπτες μάρτυρες αλλά ούτε και αυτήκοες» προσθέτει και ξεκινάει την παράθεση κάποιων άλλων ιστοριών.
Στο χωριό Ψηλόκαστρο, του νομού Δράμας, ήταν εφημέριος ο παπά Ελλάδιος. Ήταν συνήθως σιωπηλός και δεν γελούσε ποτέ. Ζούσε φτωχικά και το μισθό του τον ξόδευε σε αγαθοεργίες. Γεννήθηκε το 1856 στη Σαμψούντα και είχε τέσσερις κόρες και έναν γιό.
Γιατί όμως ήταν ολιγομίλητος και δεν γελούσε ποτέ; Λίγοι γνώριζαν την τραγική τύχη της οικογένειας του. Όταν ήταν στη Σαμψούντα βίωσε την κτηνωδία της Γενοκτονίας σε όλο της το μεγαλείο. Μια μέρα οι τσέτες του Τοπάλ Οσμάν κύκλωσαν το σπίτι του και τους συνέλαβαν όλους. Τους έβγαλαν στην αυλή και τους ξεγύμνωσαν. Τον παπά Ελλάδιο, την παπαδιά, τα τέσσερα κορίτσια του και το γιό του. Τα παιδιά ήταν από 14 χρονών έως 20. Έπιασαν τον παπά από τα γένια και του είπαν να κάνει σεξ με τις κόρες του. Φυσικά αυτός αρνήθηκε και τον χτυπούσαν. Τα παιδιά έκλαιγαν και φώναζαν αλλά οι τσέτες συνέχιζαν να βασανίζουν τον ιερέα. Βλέποντας ότι δεν υπάρχει περίπτωση να υπακούσει στις εντολές τους έσφαξαν πρώτα το γιό του. Ύστερα βίασαν την παπαδιά και τις κόρες του μπροστά στον ιερέα. Στο τέλος τους σκότωσαν όλους πλην του παπά Ελλάδιου. Τι ήταν γι’ αυτούς μία σφαίρα; Δεν τον λυπήθηκαν. Έφυγαν γελώντας. Επίτηδες τον άφησαν και δεν τον σκότωσαν για να βασανίζεται μια ζωή.
Στη δεκαετία του 1980 σε ηλικία 70 χρόνων, η Παναγιώτα Αλεξανδρίδου ή αλλιώς Παναϊλα όπως τη φώναζαν, διαμαρτυρόταν για συχνούς πόνους στο κεφάλι. Την έστειλαν για ακτινογραφία και διαπιστώθηκε ότι είχε μια σφαίρα στο σημείο που συνδέεται η σπονδυλική στήλη με το κεφάλι.
Το 1920, σε ηλικία δέκα χρόνων, η γενοκτονία των Ελλήνων ήταν σε πλήρη εξέλιξη. Μια μέρα έμαθαν πως έρχονται οι τσέτες του Τοπάλ Οσμάν και έπρεπε να φύγουν στα βουνά για να κρυφτούν.
Μετά από καταδίωξη αισθάνθηκε ένα δυνατό τράνταγμα στο κεφάλι. Έπεσε κάτω αλλά δεν έχασε τις αισθήσεις της. Η αφήγηση της ίδιας είναι η εξής: «Σηκώθηκα και συνέχισα να τρέχω. Είχα φτάσει τη μάνα μου και αυτή μου έλεγε να βιαστούμε γιατί έρχονται οι τσέτες και θα μας κόψουν τα κεφάλια… Από το φόβο δεν ένιωθα τίποτα. Το αριστερό μου χέρι έτρεχε αίμα αλλά δεν πονούσα από το φόβο μου… Κάποια στιγμή οι δικοί μας αντάρτες άρχισαν να πυροβολούν τους τσέτες και κατάφεραν να τους σταματήσουν. Όταν φτάσαμε σε ένα ξέφωτο σταματήσαμε να ξεκουραστούμε. Η μάνα μου είδε ότι είχα ένα τραύμα στο κεφάλι και ένα στο χέρι… Μου έπλυνε τις πληγές με νερό από μια πηγή και μου έβαλε χόρτα και ταμπάκο για να σταματήσει το αίμα…»
Όπως μου εξήγησε ο ιατρός εγγονός της ο καπνός και τα χόρτα λειτούργησαν ως αιμοστατικός μηχανισμός στα τραύματα και αναπτύχθηκε ουλώδης ιστός. Προφανώς οι σφαίρες δεν χτύπησαν κάποιο ζωτικό όργανο και η μικρή Παναϊλα σώθηκε.
Άκουσα αυτήν την ιστορία από τον Κυριάκο Τσιτσεκίδη, 104 ετών, στην Κατερίνη με τη γυναίκα και την κόρη του και τον ίδιο να έχει πλήρη διαύγεια. Πατέρα δεν γνώρισε γιατί οι Τούρκοι τον δολοφόνησαν λίγες μέρες πριν τη γέννηση του. Σε ηλικία 6 ετών γνώρισε την εξορία και τις «πορείες του λευκού θανάτου».
Όπως μας είπε ο ίδιος, στις 20 Νοεμβρίου του 1920, οι Τούρκοι συγκέντρωσαν όλους τους κατοίκους της επαρχίας Έπασας και Χαψαμάνα. Ήταν 19 χωριά Ποντιακά με συνολικό πληθυσμό πάνω από 5.000 άτομα. Από αυτούς το 90% άφησαν τα κόκκαλα τους, στο δρόμο για το Ντιργιαμπακίρ και τα σύνορα της Συρίας.
Ο Κυριάκος ήταν τυχερός. Ο παππούς του, μαζί με άλλους ηλικιωμένους αποφάσισαν να φύγουν κρυφά. Τους βοήθησε το πυκνό σκοτάδι και έφυγαν περίπου δέκα οικογένειες.
Όταν οι Τούρκοι εντόπισαν το καραβάνι, αυτό διαλύθηκε και εκείνος με τον αδερφό του, κατέφυγαν σε ένα παλιό χάνι όπου παρέμειναν για καιρό μέχρι να σταματήσουν οι Τούρκοι να κυνηγούν τους Έλληνες. Τον ρώτησα τι απέγιναν οι υπόλοιποι που συνέχισαν την πορεία. Ελάχιστοι γλίτωσαν. Πέθαναν στο δρόμο και έμειναν άταφοι. Ήταν όλα προμελετημένα για να μας αφανίσουν. Επίτηδες ξεκινήσαμε λίγο πριν το χειμώνα. Μετά μας έβαζαν να κάνουμε χαμάμ και μας έβγαζαν μέσα στα χιόνια. Ο σκοπός ήταν να αρρωστήσουμε και να πεθάνουμε.
«Υπόσχομαι να συνεχίσω την έρευνα μου και να συμπληρώσω το βιβλίο «Μάρτυρες 100 χρόνια μετά…» όπου συμπεριλαμβάνω πολλές ιστορίες και άλλες μαρτυρίες. Γι' αυτό κάνω έκκληση σε όσους έχουν κι άλλες ιστορίες από τη Γενοκτονία να τις συμπεριλάβουμε σε νέα έκδοση», τονίζει ο Νίκος Ασλανίδης.
Γιατί ήθελαν τόσο πολύ την εκκαθάριση από το ελληνικό στοιχείο;
Αρκετές ιστορικές πηγές συγκλίνουν στο ότι η ρωσική/οκτωβριανή επανάσταση ξεσήκωσε τους Έλληνες του Πόντου για να δημιουργήσουν το δικό τους κράτος, αυτόνομο από την Τουρκία. Αυτό οι Τούρκοι δεν ήθελαν επουδενί να συμβεί.
«Ένας από τους λόγους που ΄'έπρεπε'' να περάσουμε αυτούς τους διωγμούς ήταν η τεράστια ανάπτυξη της περιοχής από αρχαιοτάτων χρόνων αλλά και οι πόροι της. Οι Έλληνες βρίσκονταν εκεί από αρχαιοτάτων χρόνων και ένα τμήμα της περιοχής έγινε η συνέχεια του ελληνικού κόσμου της Θράκης. Από την Παφλαγονία μέχρι την Κολχίδα ονομάστηκε Πόντος. Σχεδόν όλοι οι άποικοι της περιοχής της μαύρης θάλασσας ήταν Έλληνες Ίωνες. Η μακραίωνη εμπειρία τους πέρασε από γενιά σε γενιά. Στην αρχιτεκτονική, την τέχνη, την καλλιέργεια της γης, τη μελισσοκομία, την αλιεία, την κατασκευή εργαλείων, τη χειροτεχνία», επισημαίνει στο Sputnik o ιστορικός Βασίλης Τσενκελίδης.
Όλα αυτά ενοχλούσαν τους Τούρκους. Και φυσικά ο Πόντος ήταν στρατηγικής σημασίας σημείο από την αρχαιότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Περικλής από την Αρχαία Αθήνα τον είχε επιλέξει ως βάση της εξωτερικής πολιτικής του
Βασίλης Τσενκελίδης
Τι λένε οι Τούρκοι για τη γενοκτονία;
Για τους Τούρκους, η 19η Μαΐου είναι εθνική εορτή καθώς τιμώνται και τα 100 χρόνια από την έναρξη του «Απελευθερωτικού Αγώνα» της Τουρκίας.
«Είναι γενικώς η γραμμή της Τουρκίας να μην αποδέχεται τον όρο γενοκτονία. Προσπαθούν να πουν ότι οι σφαγές έγιναν ως απώλειες πολέμου. Ωστόσο υπάρχουν αρκετοί διανοούμενοι της Τουρκίας που το καταλαβαίνουν και το αποδέχονται», αναφέρει ο Βασίλης Τσενκελίδης.
Την ίδια ώρα οι Τούρκοι εμποδίζουν την προβολή ταινιών και βιβλίων που δείχνουν τα πάθη των Ελλήνων του Πόντου κατά τη γενοκτονία, σύμφωνα με τα όσα καταγγέλουν στο Sputnik o Κωνσταντίνος Φωτιάδης αλλά και ο Νίκος Ασλανίδης για το τελευταίο βιβλίο και ταινία αντίστοιχα.
Ποια είναι η σημερινή εικόνα του Πόντου;
Τη σημερινή εικόνα αναδεικνύει ο Βασίλης Τσενκελίδης:
«Η εδαφική έκταση του Πόντου εκτείνεται σήμερα ανάμεσα στην Τουρκία, τη Ρωσία και την Ουκρανία. Στη Ρωσία έχουν όλα τα δικαιώματα των Ρώσων πολιτών απλά διατηρούν τις δικές τους παραδόσεις, τη γλώσσα, τους χορούς τα έθιμα. Έχουν τη δική τους εθνικοπολιτιστική αυτονομία όπως έχουν και άλλοι λαοί της Ρωσίας. Σε αυτήν την αυτονομία ηγείται ο Ιβάν Σαββίδης, που είναι παράλληλα και πρόεδρος της ομοσπονδίας των ελληνικών κοινοτήτων. Την ίδια στιγμή το ποντιακό στοιχείο υπάρχει έντονο στην Κριμαία, με διαφοροποιήσεις μέσα στα χρόνια.
Στην Τουρκία δεν αναγνωρίζουν καμία μειονότητα ή πολιτιστική αυτονομία παρότι μιλιέται η ποντιακή διάλεκτος. Οι Τούρκοι δεν τους αναγνωρίζουν σαν ξεχωριστό κομμάτι ή σαν άλλο πολιτισμό.
Στην Ουκρανία υπάρχουν Πόντιοι αλλά όχι τόσοι πολλοί. Περίπου 100.000 Έλληνες του Πόντου είχαν μεταφερθεί από την Αικατερίνη τη Μεγάλη, στη Μαριούπολη και στις περιοχές που αυτονομήθηκαν (σ.σ. Λ. Δημοκρατία του Ντονιέτσκ, Λουγκάνσκ). Στη Μαριούπολη δεν έζησαν τη γενοκτονία, γιατί η περιοχή δεν ανήκε στους Τούρκους».
http://dia-kosmos.blogspot.gr/
Comments